Pracownia to przestrzeń laboratoryjna wspierająca publiczną misję instytucji kultury poprzez przybliżanie otwartych cyfrowych zasobów dziedzictwa ich odbiorcom. Pracownia służy dzieleniu się wiedzą, budowaniu kompetencji i tworzeniu narzędzi.
Pracownia Otwierania Kultury łączy ludzi z zasobami dziedzictwa.
Pracownia dostarcza okazji do spotkania przedstawicieli instytucji kultury, badaczy społecznych, projektantów, programistów i użytkowników, by wspólnie wypracowali innowacyjne i efektywne sposoby dzielenia się cyfrowymi zasobami kultury.
Pracownia nie jest fizyczną przestrzenią – jest platformą współpracy i okazją do dzielenia się doświadczeniami. Kluczowy jest dla niej proces wspólnej pracy osób o zróżnicowanych kompetencjach, który posiada swoją strukturę, metody, zakłada dostęp do koniecznego wsparcia na wszystkich etapach procesu oraz przestrzeń dla eksperymentu i testowania tworzonych rozwiązań.
Pracownia jest inicjatywą Centrum Cyfrowego, realizowaną przez zespół Otwartej Kultury.
Transformacja cyfrowa
Na podstawie doświadczeń zgromadzonych podczas wielu lat działania na rzecz wsparcia instytucji kultury w procesie cyfryzacji dziedzictwa, wypracowaliśmy nasz model działania opisany poniżej oraz kompendium wiedzy na temat prowadzenia projektów cyfrowych w instytucjach kultury – Transformator kultury we współpracy z Superskrypt.
Kontekst
Na przestrzeni ostatnich lat przeprowadzono na szeroką skalę digitalizację zasobów polskich instytucji kultury. Wiele z nich zostało udostępnionych w sieci, a niektóre instytucje wybrały otwarty model udostępniania, wychodzący naprzeciw potrzebom odbiorców. Jednak dostęp – w tym otwartość technologiczna i prawna – to zaledwie pierwszy krok. Aby cyfrowe zasoby kultury mogły cyrkulować w sieci i docierać do swoich potencjalnych użytkowników, konieczne są rozwiązania budujące ich aktywne zaangażowanie i bazujące na zrozumieniu ich potrzeb, nawyków i motywacji oraz wpisujące się w misję i zadania publicznych instytucji kultury.
Centrum Cyfrowe od lat prowadzi badania analizujące cyrkulację zasobów w sieci, sposoby cyfrowego uczestnictwa w kulturze, proces digitalizacji i udostępniania zasobów kultury, a także badania kompetencji cyfrowych. Jako zespół ekspertów, wspiera także instytucje w otwartym dzieleniu się zasobami. Zgromadzona dzięki temu wiedza i doświadczenie stanowi kontekst i podstawę dla powstania Pracowni Otwierania Kultury oraz definiuje jej perspektywę – skoncentrowaną na odbiorcy i świadomą misji, specyfiki oraz zadań publicznych instytucji kultury.
Wartości
Dla Pracowni Otwierania Kultury kluczową wartością jest otwartość – pojęta szeroko jako otwartość na odbiorcę, otwartość na osoby o szczególnych potrzebach, otwartość technologiczna i prawna produktów i zasobów, która umożliwia swobodne dzielenie się wiedzą oraz otwartość na zmiany i gotowość adaptowania się do nowych okoliczności, a także promowanie wolnego i otwartego oprogramowania (open source). Przekłada się ona na inkluzywność tworzonych rozwiązań, przejrzystość procesu dla wszystkich zaangażowanych, współpracę i równy dostęp do wiedzy oraz uważność na potrzeby użytkowników.
Ponieważ Pracownia powstała i działa, aby wspierać instytucje kultury, jej istotnym wyróżnikiem jest także wspieranie ekologii praktyk instytucjonalnych. Przekłada się to na dbałość o racjonalne gospodarowanie środkami publicznymi, preferowanie rozwiązań nastawionych na długie trwanie, adaptacje i aktualizacje oraz dbałość o spójność rozwiązań i produktów z misją, specyfiką i społeczną rolą publicznych instytucji kultury.
Metodologia
Inspiracją i punktem odniesienia dla sposobu działania Pracowni Otwierania Kultury są metodologie pracy stosowane przez twórców innowacji i technologii.
Wierzymy, że projektując rozwiązania, które mają służyć odbiorcom, musimy wyjść od poznania potrzeb, motywacji i nawyków (dlatego czerpiemy z user-centered design).
Jednocześnie, nasze hipotezy na temat tego, co może stanowić odpowiedź na zdefiniowaną potrzebę wymagają ciągłej weryfikacji, dlatego na kolejnych etapach pracy konieczne jest testowanie niewielkich działających całości i konsultowanie ich z potencjalnymi odbiorcami (dlatego czerpiemy z lean product design).
Pracujemy w interdyscyplinarnych zespołach, które zapewniają możliwość spojrzenia na problem w wielu perspektyw, generowanie wielu różnych pomysłów oraz przyjmują postawę empatii wobec potrzeb adresatów (dlatego czerpiemy z design thinking).
Interdyscyplinarny zespół łączy podejścia badawcze, projektanckie, koderskie, kuratorskie. Ponieważ dla tego procesu niezwykle istotne jest uczenie się poprzez doświadczenie, uczymy się i wyciągamy wnioski z każdego etapu pracy oraz weryfikacji jej efektów. Aby było to możliwe, konieczna jest przejrzystość i czytelność całego procesu dla wszystkich zaangażowanych, przyglądanie się postępom prac w kontekście założonego celu oraz otwartość na adaptowanie się do zmian, jeśli okaże się to konieczne (dlatego czerpiemy z agile).
Aby wszyscy członkowie zespołu uczyli się, nabywali nowe kompetencje i dzielili się wiedzą – także tzw. wiedzą milczącą, która często bywa trudno uchwytna – w proces wpisane są spotkania, których celem jest wychwycenie i opisanie czynników, które wpłynęły na jakość i efekty pracy (dlatego czerpiemy z metod prowadzenia tzw. retrospective meetings).
Jednocześnie, na każdym etapie prac wracamy do pytania o to, czy rozwiązanie, które tworzymy, wpisuje się w misję instytucji, której zasoby ma ono udostępniać.
Te inspiracje przełożone na praktykę znajdziecie w Transformatorze kultury oraz poznacie bardziej szczegółowo podczas naszych webinariów i warsztatów.