Pracownia Otwierania Kultury Menu

Domena dla klimatu

21 października 2020
Pracownię Otwierania Kultury
prowadzi Centrum Cyfrowe

Czyli o animacjach stworzonych wspólnie z Młodzieżowym Strajkiem Klimatycznym oraz grupą Kompost w ramach kampanii #BezSpiny

Alicja Peszkowska

Pandemicznym latem 2020 Centrum Cyfrowe w partnerstwie z Młodzieżowym Strajkiem Klimatycznym oraz grupą muzyczną Kompost stworzyło trzy wiralowe animacje tłumaczące genezę i potencjalne skutki suszy w Polsce. Animacje pojawiły się w mediach społecznościowych (Facebook, Instagram, YouTube) organizacji. W wideach wykorzystaliśmy materiały graficzne opublikowane na licencjach Creative Commons i znajdujące się w domenie publicznej.


Animacja #ZeroWasteCulture,
CC BY-SA 4.0

Kultura, zwłaszcza kultura popularna, reprodukuje, bazuje i sublimuje lęki społeczne. Nie ma więc nic dziwnego w tym, że coraz częściej sięga po tematy końca świata i na różne sposoby mierzy się z nadciągającą katastrofą klimatyczną. Jednym z wyzwań, które nieodnawialna struktura współczesnego nam świata stawia przed kulturą jest jednak nie tylko to czy i jak mówić o katastrofie, a problem nadprodukcji rzeczy i treści. To, na jakie sposoby instytucje kultury mogą w tej sytuacji i w obliczu tych problemów działać na korzyść społeczeństw mówią cele zrównoważonego rozwoju zdefiniowane przez Organizację Narodów Zjednoczonych i przełożone na polski język i realia Manifest Muzea dla Klimatu. W rekomendacjach można znaleźć wzmiankę zarówno o zarządzaniu przestrzenią, produkowanymi przez nią odpadami, jak i zagadnienia związane z etycznym zarządzaniem zespołem. Przykładem, w cyfrowym rozumieniu, odpowiedzialnych rozwiązań rekomendowanych instytucjom i organizacjom kultury jest unikanie nadprodukcji i oparcie się o partnerstwa, w których organizacja czy instytucja skupiają się na tym, co wiedzą i umieją najlepiej — na swoich faktycznych zasobach, pozostawiając inne zadania, np. tworzenie aplikacji, odpowiednim partnerom.


Animacja #ZeroWasteCulture,
CC BY-SA 4.0


Z tych właśnie inspiracji wynikła współpraca Centrum Cyfrowego z Młodzieżowym Strajkiem Klimatycznych (MSK) i zespołem Kompost w ramach kampanii #BezSpiny. Zamiast tworzyć konkurencyjny “content”, postanowiliśmy wpisać się w  działania prowadzone przez inną organizację i tym sposobem, wzmocnić je i osadzić w istotnym dla nas kontekście.

Animacja #ZeroWasteCulture,
CC BY-SA 4.0


“Dziś problem polega – zdaje się – na tym, że nie mamy jeszcze gotowych narracji nie tylko na przyszłość, ale nawet na konkretne „teraz”, na ultraszybkie przemiany dzisiejszego świata”
Wykład noblowski Olgi Tokarczuk


Domena publiczna dotyczy zasobów, którymi możemy (zwłaszcza w internecie) rozporządzać bez ograniczeń stawianych przed nami zazwyczaj przez prawa majątkowe; prawa te wygasają (w Polsce) 70 lat po śmierci autora bądź autorki danego utworu, obrazu, grafiki czy instalacji. Razem z dziełami opublikowanymi na wolnych licencjach domena publiczna stanowi tzw. wspólnotę dóbr, commons, czyli majątek należący do wszystkich uczestników kultury. Uważamy, że wchodzenie w twórczy dialog z przeszłością, czerpanie z tego majątku — zwłaszcza kreatywnie — może pomóc nam w stworzeniu nowych, istotnych opowieści odpowiadających na palące problemy teraźniejszości. Wykorzystanie otwartych zasobów do dyskusji na temat katastrofy klimatycznej jest takim właśnie przedsięwzięciem — z jednej strony zachęcającym do recyklingu zasobów kultury już wyprodukowanych, z drugiej zapraszającym do twórczego namysłu nad tym, jak przeszłość może stać się tworzywem dla palącego (się) tu i teraz.

Animacja #ZeroWasteCulture,
CC BY-SA 4.0

Widea, których kadry stworzyła Ewelina Gąska studio, a które zanimował Tomasz Kucharczyk zostały obejrzane ponad 46 000 razy. Kampania #BezSpiny, którą właśnie podsumowujemy, miała na celu promocję otwartych zasobów i swobody z nich korzystania oraz przybliżenie tajników prawa autorskiego młodym użytkownikom i twórcom. W ramach kampanii stworzyliśmy też, m.in. Instagramowe filtry AR, które mogą nas przenieść do środka obrazów pochodzących z Muzeum Narodowego w Warszawie i duńskiej Galerii Narodowej. Mamy wielką nadzieję, że nasze działania będą dalej, wiralowo docierać do jeszcze większej liczby odbiorców zachęcając ich do korzystania z commons i do twórczego namysłu nad przyszłością.

Animacja #ZeroWasteCulture,
CC BY-SA 4.0

#BezSpiny

Tekst ukazał się w ramach kampanii #BezSpiny współfinansowanej przez EUIPO – chcemy Wam pokazać, że w Internecie znajdziecie niesamowite i całkiem darmowe materiały: książki, filmy, obrazy i zdjęcia. Bez spiny, moi drodzy – to wszystko legalne. Domena publiczna i licencje Creative Commons brzmią tajemniczo, ale wszystko Wam wytłumaczymy – prosto i zwięźle. Musicie tylko wejść na stronę: otwartakultura.org/bez-spiny

Pracownię Otwierania Kultury
prowadzi Centrum Cyfrowe